Bitümlü Membran Uygulamalarında Yapılan Yanlışlar
BİTÜMLÜ SU YALITIM ÖRTÜLERİNDE (MEMBRANLARDA) YANLIŞ UYGULAMALAR / BİTÜMLÜ SU YALITIM ÖRTÜSÜ (MEMBRAN) UYGULAMALARINDA YAPILAN YANLIŞLAR
Su yalıtımı yapılar için hayati bir önem taşımaktadır. Su yalıtımı uygulamalarında da bitümlü su yalıtım örtülerinin önemli bir yeri bulunmaktadır. Bitümlü örtüler Dünya genelinde en eski ve en yaygın kullanılan su yalıtım malzemelerinin başında gelmektedir. Ülkemizde de en çok kullanılan su yalıtım malzemesi olarak bitümlü örtüler karşımıza çıkmaktadır. Hatta bu alanda uzun yıllardır hem ürün standardı hem de uygulama standardı bulunan özel bir ürün grubudur. Ancak maalesef bu kadar tanınan kadim bir ürün grubunun uygulamasının yer yer hatalı ve yanlış yapıldığına şahit olmaktayız.
Bitümlü örtü yapılmasının amacı yapıların taşıyıcı elemanlarının sudan korunmasını sağlamaktır. Uygulanacak bitümlü su yalıtım örtüsü seçimi yaparken, her ne kadar kaliteli ve doğru membran seçiminde bulunsanız bile uygulama sırasında işçilik kalitesi ve uygulama tekniği önemli bir etkendir.
Öncelikle bitümlü su yalıtım örtüsü seçiminde, kullanım alanı, zemindeki su durumu, temel sistemi ve yapının bulunduğu iklim koşulları düşünülmeden yapılan bitümlü su yalıtım örtüsü türü tercihi ile doğru seçim yapılmadığından dolayı su sızdırmazlık sağlanmaz. Bitümlü su yalıtım örtüsü en büyük hatalardan biri yanlış bitümlü su yalıtım örtüsü seçimidir. İyi yalıtımın temel koşulu; kullanım alanı, zemindeki su durumu, temel sistemi ve yapının bulunduğu iklim koşullarına göre bitümlü su yalıtım örtüsü türü tercihidir. (Dayanım derecesi, kalınlık vb.)
Sadece uygulama sırasında değil uygulama öncesinde yapılması gereken ama çoğu zaman dikkat edilmeyen konuların başında bitümlü su yalıtım örtüsü rulolarını naklederken yatay olarak taşımak ve stok sahasında yatay şekilde depolamak gelir. Bitümlü su yalıtım örtüsü altta kalan rulolarda ağırlık nedeni ile ezilme, kırılma, yırtılma, çatlama ve ruloların açılmamasına neden olmaktadır. Ayrıca stok sahasında açık alanda bekletildiğinde özellikle UV dayanımı olmayan bitümlü su yalıtım örtüsünde yine aynı sorunlar yaşanmaktadır. Bitümlü su yalıtım örtüsü rulolarını naklederken dik taşınmalı ,stoklama sahasında dik olarak ve tercihen kapalı bir alanda depolanmalıdır. Bitümlü su yalıtım örtüsü ruloları başka bir yere sevk edilirken de dik şekilde taşınmasına dikkat edilmesi gerekir.
Yine uygulama öncesi dikkat edilmesi gereken konular arasında uygulama yapılacak yüzey ıslak, nem oranı %8 yüksek, yeterli priz alma süresini tamamlamamış durumlar... Yağışlı havalarda yüzey nem oranı artacağı durumlar... Yüzeyi toz, yağ, katran, zift, boya, silikon, kür malzemesi, deterjan ve kalıp yağları gibi maddelerden temizlenmediği durumlar... Uygulama yüzeyinde bulunan zayıf kısımlar sökülmezse, ardından yüzeydeki çatlaklar ve boşluklar, sağlam ve düzgün hale getirilmediği durumlar... Böyle durumlarda yüzeye yapılan bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamaları tam yapışma sağlamadığı için su sızdırmazlık sağlamaz, yapılan bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamaları hatalı uygulamadır.
+5˚C'nin altında ve +35˚C'nin üzerindeki sıcaklıklarda uygulama yapıldığında bitümlü su yalıtım örtüsü tam yapışma sağlamadığı için su sızdırmazlık sağlamaz. Soğuk havada yapılacak uygulamalarda, bitümlü su yalıtım örtüsü +5˚C'nin üstünde sıcaklığa sahip kapalı alanda en az 24 saat saklanmazsa, kırılma ve çatlama oluşacağı için su sızdırmazlık sağlamaz ve yapılan bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamaları hatalı uygulama olur. Bitümlü su yalıtım örtüsü, uygulama sahasında üzeri kapalı şekilde 24 saat saklanıp muhafaza edildikten sonra uygulanmalıdır.(Şartlandırma)
Bitümlü su yalıtım örtüsü uygulama sırasında şalumo için kullanılan tüpün altına koruyucu osb ya da tekerlek olmadan uygulama yapıldığında tüpün ağırlığı nedeni ile alt tabanı veya çekerek sürüklendiği için al tabanı bitümlü su yalıtım örtüsüne zarar vermektedir. Zamanla zarar gören kısımlarda oluşan ezilme, çatlama ve kırılma su sızıntılarına sebep olmaktadır. Uygulama yaparken mutlaka tüpün altına osb, tekerlek vb. malzeme yerleştirip bitümlü su yalıtım örtüsüne zarar vermesine önlemek gerekmektedir.
Bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamalarında tüm dik açılı köşe birleşimlerinde ters eğimler oluşur. Ters eğimlerde bina oturumunda dik açılı köşe birleşim yerlerinde bitümlü su yalıtım örtüsünde çatlama, kırılma ve yırtılmalar meydana gelir. Hatalı uygulamadan kaynaklı su sızıntıları oluşur. Böyle durumları engellemek için, temelde veya teraslarda dik açılı köşe birleşim yerlerinde min.4cm pah ya da uygulama esnasında pah bandı kullanılarak ters eğim yok edilmelidir.
Beton yüzey üzerine direk bitümlü su yalıtım örtüsü uygulaması yapılırsa, beton yüzeyi üzerindeki tozlar, kılcal çatlak boşlukları ve pürüzlü yüzey sebebi ile bitümlü su yalıtım örtüsü tam yapışma sağlamaz ve hatalı uygulamadır. Beton yüzey üzerindeki tozları yok etmek, kılcal çatlakları doldurup pürüzsüz bir hale getirmek ve bitümlü su yalıtım örtüsünün beton yüzey üzerine tam yapışmasını sağlamak için mutlaka astar uygulaması yapılmalıdır. Bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamaları astar seçiminde bitüm (su) emülsionlu ve bitüm (solvent) solüsyonu astar seçenekleri bulunuyor. Bitüm (solvent) solüsyonu astar çabuk kuruyan, metal, parlak ve çok düzgün yüzeylerde tercih edilmelidir. Bitüm emülsionu astar gözenekli yüzeylere çok iyi bir şekilde nüfus ederek bitümlü su yalıtım örtüsünün daha iyi yapışmasını sağladığı ve daha ekonomik olduğu için beton yüzeyler de bitümlü su yalıtım örtüsü uygulaması öncesi tercih edilmelidir.
Uygulamada en çok yapılan hatalardan biri de rulo halinde olan bitümlü su yalıtım örtüsü önceden açılmadan, hiza alınmadan uygulama yapılmasıdır. Bu şekildeki uygulamalarda bini yerlerinde kaymalar, rulo hizalarında sapmalar meydana gelir. Bunu önlemek için rulolar önceden açılmalı bir biri arasında hizalanmalıdır. Hizalama yapıldıktan sonra bitümlü su yalıtım örtüleri tekrar rulo halinde sarılmalı ve akabinde yapıştırma işlemi yapılmalıdır Rulo açılıp hiza alınmadığında sapmalardan kaynaklı boyuna biniler 10cm den başlayarak 10m lik ruloların sonunda biniler 2-3cm kadar düşmektedir. Enine binilerde ise 15cm den başlayıp 1mlik rulo da biniler 10cm kadar düşmektedir. Bu neden ile rulolar açılarak hiza alınmalı, ek yerleri boyuna binilerde en az 10cm, enine binilerde en az 15cm bini uygulanmalıdır. Bini yerleri iyi yapıştırılmalı tercihen 11 kg lık metal silindir ile üzerinden geçilmelidir.
Boyuna rulolarda, ilk rulo 10m., 2. Rulo 5m şekliden kesilerek tüm rulolar arasında şaşırtma yapılmalıdır. Şaşırtmanın yapılmadığı bir bitümlü örtü uygulamasının, şaşırtmalı uygulanmış bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamasına göre 4 kat daha fazla sızdırma riski olduğu bilinmektedir. Riski ortadan kaldırmak için tüm bitümlü su yalıtım örtüsü katları aynı yön ve alttaki ilk katın bini yerlerini ortalayacak şekilde uygulanmalıdır. (Şaşırtma) Katlar en fazla 3 kat olmalıdır.
Teraslarda uygulanacak bitümlü su yalıtım örtüsünün üzerine eğer sert zemin, koruma betonu, çakıl vb. uygulanacaksa UV dayanımı olmayan bitümlü su yalıtım örtüsü uygulama sırasında açıkta bırakılıyor. Hava şartları gece gündüz sıcaklık değişkenliği nedeni ile birkaç gün içerisinde kırılma ve çatlamalar meydana geliyor ve bitümlü su yalıtım örtüsü su sızdırmazlığını kaybediyor. Bu tür uygulamalarda mekanik darbelere karşı koruma ve UV dayanımı için bitümlü su yalıtım örtüsünün üzerine ayırıcı keçe serilmeli ve en kısa sürede üzerine sert zemin, koruma betonu, çakıl vb. uygulanmalıdır. Eğimli çatılarda bitümlü su yalıtım örtüsü uygulanacak ise mutlaka 2. Katı UV dayanımlı mineralli bitümlü su yalıtım örtüsü, şıngıl vb. vb. çatı kaplama malzemesi ile kaplanmalıdır. Mineralli bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamalarında boyuna binilerde enaz 10cm lik bini yapılarak uygulandığında ek yerleri siyah bitüm şerit şeklinde görünmektedir. Estetik açıdan bir bütünlük sağlamadığı için mineralli bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamalarında boyuna binilerde10cm bini, 0,5cm mineral üzerine gelecek şekilde uygulanması önerilir. Yine boyuna binilerde 15cm bini, 0,5cm mineral üzerine gelecek şekilde uygulanması önerilir. Böylelikle siyah bitüm lekesi yerine mineral görüntüsü elde edilir.
Bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamalarında tüm baca, duvar ve parapet kenarlarında zemin kotunun üzerine kadar devam ettirilmeden ve baskı çıtası uygulanmadan bırakılmaktadır. Zemin kotunun en az 30cm üzerine kadar devam ettirilmeli ve mutlaka baskı çıtası ile sonlandırılmalıdır. Baskı çıtası kullanılmadığında zamanla bitümlü su yalıtım örtüsünün yapıştığı kısım açılacağı için bitümlü su yalıtım örtüsü arkasından bina yüzeyinde su sızıntıları başlayacaktır.
Ayrıca tüm baca, duvar ve parapet kenarlarında UV dayanımı gereken yerlerde mutlaka 2. Kat olarak mineralli bitümlü su yalıtım örtüsü uygulamalı ve enaz 30cm devam ettirilerek baskı çıtası ile sonlandırılmalıdır. Baca bitümlü su yalıtım örtüsü yapılacaksa baca etrafına ısı yalıtım malzemesi uygulanmadan yapılan bitümlü su yalıtım örtüsü zamanla sıcaklıktan dolayı tam yapışma özelliğini kaybediyor. Baca etrafına mutlaka ısı yalıtım uygulanıp, bitümlü su yalıtım örtüsünün yapışacağı bir yüzey ile kaplanmalıdır.
Yeşil çatılardaki su yalıtım uygulamalarında köke dayanımsız bitümlü su yalıtım örtüsü kullanıldığında bitki kökleri çok hızlı hareket ettiğinden dolayı, bitümlü su yalıtım örtüsüne zarar vererek yapısal betonu hızlı bir şekilde geçip, demir filizlere kadar ilerler. Böyle durumlarda yanlış bitümlü su yalıtım örtüsü seçimi nedeni ile yanlış uygulama yapılıyor. Yeşil çatı su yalıtım uygulamalarının olmazsa olmazı mutlaka köke dayanımlı bir bitümlü su yalıtım örtüsü malzemesi uygulamaktır.
Yukarıda belirttiğimiz bitümlü su yalıtım örtüsü uygulama sırasında yapılmayan veya yanlış yapılan su yalıtım uygulamaları, yapı ömrünü önemli derecede azaltmakta, insan güvenliği ve sağlığını tehdit etmekte, yapı güvenliğinde geri dönüşü olmayan sorunlara neden olmaktadır.
Aylin Ekşi Katar
Balcıoğlu Grup Standart İzolasyon Yapı Materyalleri San. Ve Tic. A.Ş.
Teknik Pazarlama Yöneticisi
